ابومِرثَد: كَنّازُ(ايمن)[1] بن‌حُصَين بن‌يَربوع بن طَريف[2] حليفوهم‌سال حمزة‌بن عبدالمطلب[3]
او را از نخستين مهاجران به مدينه و از بزرگان صحابه* شمرده‌اند.[4] پيامبر(صلى الله عليه وآله) در پيمان مؤاخات، او را برادر عبادة*بن صامت كرد.[5] در نخستين سريّه (سال اوّل هجرت به فرمان‌دهى حمزه) يكى از 15 مهاجر شركت‌كننده بود[6] كه به نقلى، پرچم آن را در دست داشت.[7] در جنگ بدر* با فرزندش مرثد حضور يافت[8] و گويا تنها پدر و پسرى هستند كه هر دو، عنوان «بدرى» دارند.[9] ابومرثد در غزوه احد،* خندق* و ديگر غزوات نيز حاضر بود. فرزندش مرثد در سريّه «رجيع» (چهارم هجرت) كه خود فرمانده آن بود، به شهادت رسيد.[10] وى از‌جمله راويان حديث پيامبر(صلى الله عليه وآله)است[11] و در زمان خلافت ابوبكر[12] يا عثمان[13] در مدينه، درگذشت.ابومرثد در شأن نزول:
از مقاتل نقل است[14] كه آيه221 بقره/2 درباره ابومرثد نازل شده كه در مأموريتى به مكه، زن زيباى مشركى از او خواست تا وى را به همسرى برگزيند; ولى چون حكم آن را از رسول خدا(صلى الله عليه وآله) پرسيد، وحى آمد: «و‌لاتَنكِحُوا المُشرِكـتِ حَتّى يُؤمِنَّ و لاََمَةٌ مُؤمِنَةٌ خَيرٌ مِن مُشرِكَة و لَو اَعجَبَتكُم...;= با زنان‌مشرك تا ايمان نياورده‌اند، ازدواج* نكنيد. [ازدواج با] كنيزانِ مؤمن، از [ازدواج با] زن آزاد بت‌پرست بهتر است; هرچند [زيبايى يا ثروت يا موقعيت او] شما را به شگفتى آورد...».منابع
اسباب النزول، واحدى; اسدالغابة فى معرفة‌الصحابه; الاصابة فى تمييز الصحابه; البداية والنهايه; تهذيب الكمال فى اسماء‌الرجال; جمهرة انساب‌العرب; الدر‌المنثور فى التفسير بالمأثور; روض‌الجنان و روح‌الجنان; الطبقات الكبرى; المغازى.محمد خراسانى
[1]. الاصابه، ج7، ص305.
[2]. همان.
[3]. الطبقات، ج3، ص34.
[4]. اسدالغابه، ج4، ص472.
[5]. الطبقات، ج3، ص34.
[6]. المغازى، ج1، ص9; الطبقات، ج2، ص3ـ4.
[7]. الطبقات، ج2، ص3ـ4.
[8]. المغازى، ج1، ص153; الطبقات، ج3، ص3ـ4; اسدالغابه، ج4،ص472.
[9]. البداية والنهايه، ج6، ص266; تهذيب الكمال، ج24، ص224.
[10]. الطبقات، ج3، ص35.
[11]. اسدالغابه، ج4، ص472; الاصابه، ج7، ص305.
[12]. الطبقات، ج3، ص35.
[13]. جمهرة انساب العرب، ص247.