وقتی قرآن می‏فرماید: «انا انزلناه فی لیلة مبارکة انا کنا منذرین‏» ما چنین بوده‏ایم که همیشه منذر بشر بوده‏ایم و همیشه بشر را هدایت می‏کرده‏ایم، می‏خواهد بگوید که این دفعه اول ما نیست که ما انذار خودمان و هدایت‏بشر را از قرآن شروع کرده باشیم، بلکه از روزی که بشر به روی زمین آمده است‏خداوند شان انذار خودش را به وسیله پیغمبران داشته است. در «انا کنا مرسلین‏» هم مطلب همین است: ما همیشه چنین بوده‏ایم که رسول می‏فرستاده‏ایم. این که قرآن [این مطلب را] ذکر می‏کند - و در اختبار هم این مطلب خیلی توضیح داده شده و تفسیر شده - در مساله اصطلاح «دین شناسی‏» یا «تاریخ ادیان‏» نظر خاص قرآن را بیان می‏کند و آن اینکه از نظر قرآن از لحظه اولی که بشر عاقل متفکر بر روی زمین آمده است رسول الهی بر روی زمین بوده; یعنی این جور نبوده که دوره‏ها بر بشر گذشته است و بشر همین طور در جهالتها و نادانیهای خودش می‏لولیده، پرستش هم از بت پرستی به معنی اعم مثلا از پدرپرستی به قول فروید شروع شده و بعد رئیس قبیله را بپرستند و بعد کم کم به بت و به ارباب انواع برسند، آن آخرین مرحله که می‏رسد پیغمبرانی م آیند ظهور می‏کنند و مردم را به خدای یگانه دعوت می‏کنند; نه، چنین چیزی نیست. اینها تاریخ هم نیست که کسی بگوید تاریخ است. آنها هم که می‏گویند، منشا حرفشان حدس و تخمین است، چون اینها مربوط به ازمنه‏ای است که خود آنها اینها را «ازمنه ما قبل تاریخ‏» می‏نامند.
پس اینها تاریخ نیست، فرضیات و حدسیات است، و واقعا عجیب هم هست! وقتی یک نفر دانشمند به بت‏بست می‏رسد گاهی یک فرضیاتی می‏گوید که یک آدم عادی هم به او می‏خندد. فرضیاتی را که دانشمندان گفته‏اند در کتابها با آب و تاب می‏نویسند در صورتی که مطالبی که به وسیله وحی و انبیاء رسیده اگر از نظر همان ظاهر منطق هم بخواهید [در نظر] بگیرید این عجیبتر از آن نیست، ولی این جلب نظرشان نمی‏کند. مثلا فروید وقتی می‏خواهد ریشه پرستش را به دست‏بدهد که چطور شد که بشر به فکر پرستش افتاد - چون او می‏خواهد به فطرت یا غریزه الهی اعتقادی نداشته باشد; اینها تاریخ هم که عرض کردیم نیست که بگوییم گوینده مدرکی بر خورد کرده - آمده فرض کرده و گفته است‏شاید چنین چیزی بوده. او چون تکیه‏اش روی غریزه جنیسی است این جور فکر کرده که در ادوار خیلی قدیم پدر خانواده - که از همه قویتر بود - همه جنس اناث خانواده را به خودش اختصاص می‏داد، یعنی غیر از آن زنهایی که از آنها بچه می‏آورد و به خودش اختصاص داشت دخترهایش را هم که بزرگ می‏شدند جزء حرم و حریم خودش قرار می‏داد و پسرها را محروم می‏کرد. پسرها دو احساس متناقض نسبت‏به این پدر داشتند، یک احساس محبت آمیز و یک احساس نفرت آمیز. احساس محبت آمیز برای اینکه او قهرمان خانواده بود، بزرگ خانواده بود، حامی خانواده بود، نان آور خانواده بود و اینها را در مقابل دشمن حفظ می‏کرد. از این جهت‏به او به نظر محبت و احترام نگاه می‏کردند. ولی از طرف دیگر (او همه احساسات را متمرکز در حس جنسی می‏داند) چون همه جنس انثا را به خودش اختصاص داده و آنها را محروم کرده بود، یک حس کینه و حسادت عجیبی نسبت‏به او داشتند. این دو حس متناقض از آنجا پیدا شد. روزی بچه‏ها آمدند دور هم جمع شدند (عرض کردم اینها همه خیال است) گفتند این که نمی‏شود که تمام زنها را جمع کرده برای خودش و ما را محروم کرده است. ناگهان تحت تاثیر احساسات نفرت آمیزشان قرار گرفتند، گفتند پدرت را در می‏آوریم، می‏کشیمت; دسته جمعی ریختند او را کشتند. بعد که کشتند آن احساس محبت‏آمیز و احترام قهرمانانه‏ای که نسبت‏به او داشتند ظهور کرد، مثل هر موردی که وقتی انسان روی یک احساس کینه‏توزی یک کاری می‏کند بعد که کارش را کرد دیگر کینه کارش تمام می‏شود و تازه احساسات دیگرش مجال ظهور پیدا می‏کند. بعدها که از این غلیان احساسات غضب خارج شدند دور همدیگر نشستند و گفتند عجب کار بدی کردیم! دیدی، ما مظهر قهرمانی خودمان را از دست دادیم! از اینجا این پدر مورد احترام بیشتر قرار گرفت. کم‏کم مجسمه این پدر را به عنوان یک موجود باقی ساختند و شروع کردند به پرستش آن، و پرستش از اینجا آغاز شد.
حالا شما بیایید قصه آدم و حوا را - قطع نظر از اینکه گوینده‏اش پیغمبران هستند - بگذارید در مقابل این قصه; ببینید کدامیک معقولتر است. این را به صورت یک فرضیه علمی بعضی قبول می‏کنند و آن را نمی‏خواهند قبول کنند.
به هر حال قرآن می‏خواهد بگوید مطلب این طور نیست. مساله نبوت و رسالت مساله ای نیست که تدریجا در اثر یک سلسله تصادفات برای انسان پیدا شده باشد. انسان آنچنان موجودی است که از اولین لحظه‏ای که به روی زمین آمده است‏حجت الهی، رسول الهی، انذار الهی، هدایت الهی با او توام بوده است، کما اینکه تا آخرین لحظه‏ای که بر روی زمین باشد چنین خواهد بود. جلسه پیش عرضم کردم حدیث است که اگر دو نفر بر روی زمین باقی بمانند یکی از آنها حجت‏خدا خواهد بود.
«رحمة من ربک‏» چرا ما همیشه مرسل هستیم، همیشه رسول فرستاده‏ایم و کار ما این بوده؟ رحمتی است از پروردگار; یعنی خدای رحمان و رحیم چنین نیست که مدتی دست از رحمانیتش بدارد یا دست از رحیمیتش بردارد. «انه هو السمیع العلیم‏» او شنوا و داناست. وقتی که می‏گوید «خدا شنواست‏» مقصود این است که نیازهای افراد یا اشیاء را [می‏شنود]. معمولا این طور است که نیاز با زبان بیان می‏شود و با گوش باید نیاز را شنید. حالا ممکن است احیانا این نیاز به زبان نیاید، ولی به اعتبار اینکه یک امری است که قابل شنیدن است، باز شنیدینی تلقی می‏شود. خدا سمیع است، کانه ندای همه موجودات را که به نیاز بلند کرده‏اند و می‏گویند ما به چنین چیزی نیازمند هستیم، می‏شنود، یعنی انسان به پیغمبر نیاز دارد و با لسان تکوین همیشه فریاد او بلند است که خدایا ما راهنما می‏خواهیم، و خدا این نیاز را می‏شنود و بنا بر این آن را بر می‏آورد. و علیم است، و داناست و می‏داند. باز «می‏داند» راجع به اموری است که شنیدنی نیست، فقط دانستنی است نه شنیدنی. مثلا می‏داند که این نیاز را چگونه باید بر آورد، می‏داند که چه کسی را به رسالت مبعوث کند (الله اعلم یث‏یجعل رسالته). (1) آنچه از ناحیه آنهاست، نیاز آنها را می‏شنود و آنچه از ناحیه خود باید بکند می‏داند که چه بکند.