شانزدهمین مصاحبه از مجموعه مصاحبه های طرح ملی نظام سازی قرآنی با حضور آقای مهدی نصیری در تاریخ 9/7/97 توسط پژوهشکده فرهنگ و معارف قرآن کریم با همکاری موسسه علمی فرهنگی رویش اندیشه و معرفت برگزار شد. در این مصاحبه حجت الاسلام آقای دکتر یوسفی مقدم و حجت الاسلام آقای سعید بهمنی به عنوان مصاحبه کننده حضور داشتند. این مصاحبه در محل پژوهشکده فرهنگ و معارف قرآن برگزار شد.
در ابتدای مصاحبه حجت الاسلام دکتر یوسفی مقدم ضمن عرض خیر مقدم گزارشی را از روند طی شده در مصاحبه های گذشته بیان کردند و با اشاره به ضرورت وجود حرکت علمی در راستای نظام سازی قرآنی، با طرح سوالی در خصوص امکانیت نظام سازی از دیدگاه آقای نصیری مصاحبه را آغاز نمودند.
آقای مهدی نصیری در پاسخ به این سوال گفت:قبل از آنکه پاسخ سوال داده شود سوالی در ذهن وجود دارد که طرح آن ضروری به نظر میرسد و آن اینکه آیا منظور از نظام سازی قرآنی اینست که فقط از قرآن استفاده شود و روایات لحاظ نگردد؟ اگر منظور این باشد باید گفت که به هیچ وجه قرآن مستقل از سنت کاربرد ندارد. تبعا تفسیر قرآن به قرآن هم به طور جدی مورد نقد است.در بین عالمان شیعی و قبل از علامه طباطبایی هم تفسیر قرآن به قرآن قائل جدی ندارد. البته علامه احکام فقهی را استثنا میکند و برخی اشکال میکنند که برای این استثنا دلیل محکمی وجود ندارد. لذا قبل از پرداختن به سوال مصاحبه ذکر این نکته ضروری به نظر می¬رسید که قرآن و سنت در کنار هم باید در نظام سازی مورد نظر باشد.
آقای نصیری در ادامه گفت: وقتی سخن از تمدن و نظام اسلامی به میان می آید منظور اینست که یک سری روابط و آداب اجتماعی مبتنی بر دین اسلام شکل بگیرد. در ابعاد مختلف نظام اسلامی نظامات سیاسی، خانواده اقتصادی و تربیتی مطرح است. حال بحث بر اینست که این تمدن سازی مبتنی بر دین باشد یا بحث دیگر اینکه در عصر غیبت چگونه می شود تمدن سازی کرد؟ یا اینکه عصر حضور باشد ولی امام معصوم مبسوط الید نباشد چگونه میشود نظام اسلامی را ساخت؟ بحث دیگری که وجود دارد اینست که در عصر مدرنیته که در سیطره ی آن هستیم چگونه میشود نظام قرآنی برپا کرد؟ از نظر اینجانب امکان نظام سازی قرآنی فی الجمله امکان دارد.
وی گفت: صورت بندی امکان سنجی نظام قرآنی در متنی که قرار است به صورت کتاب چاپ شود بیان شده است. این کتاب که با عنوان عصر حیرت در حال آماده سازی است به موضوع بحثی پیرامون امکان یا امتناع تحقق تمدن اسلامی در غیبت و روزگار سیطره مدرنیته پرداخته است. برخی در عصر غیبت هر حرکتی را در راستای نظام سازی رد میکند و دستور به قعود مطلق میکند. دیدگاه دوم مشهور اینست که ما در عصر غیبت اگر فرصت تشکیل حکومت داد باید استفاده کرد و باید تلاش کرد که فرصت هم فراهم شود این دیدگاه اشکالش اینست که جامعه و نظام را در حد مطلوب و رضایت بخش قابل دسترسی میداند. از نظر من دیدگاه اول رد میشود ولی در مورد دیدگاه دوم باید گفت که امکان دسترسی به نظام مطلوب به شدت قابل نقد است شاید اگر درصدی بتوان بیان کرد اینست که نهایت 50درصد میتوان به نظام مطلوب نزدیک شد. البته این نزدیک شدن هم مشروط به انسجام و اقتدار و کارآمدی نظام است.
آقای مهدی نصیری در ادامه گفت: در فصل اول این کتاب به این پرداخته شده که اساسا ارائه و اقامه دین در حد قابل قبول منوط به حضور مبسوط الید حجت معصوم الهی است.اگر حجت معصوم غایب باشد یا در حال حضور بسط ید نداشته باشد هم ارائه دین و هم اقامه دین در تحقق تمدن دینی دچار مشکلات جدی نظری و عملی خواهد شد. در عصر غیبت خیمه تشریع با انکسار مواجه است نه اینکه کاملا فروریحته باشد. ما روایتهای صریحی داریم که که حکومت دینی جز با حضور امام کامل نمی شود. البته رجوع به فقها مانع فروریزی کامل خیمه ی تشریع شده است و مانع ازانسداد کلی باب هدایت است ولی باید بدانیم که این تاثیر فقها در حد نسبی است. به تعبیر دیگر در عصر غیبت یا حضور غیر مبسوط الید امام، شرایط جامعه از حالت عادی خارج میشود و به یک حالت اضطرار میرسد. در چنین شرایطی چگونه میتوانید مدعی بشوید که این نظام 80 درصد با آنچه اهل بیت گفته اند مطابقت داشته باشد؟
وی در ادامه افزود: عنوان فصل بعدی غیبت عصر حیرت می باشد. ما با بخش عظیمی از روایات مواجه هستیم که وقتی امام معصوم به غیبت میرود اساسا بشریت به حیرت خواهد رفت و سرتاسر حیرانی میشود. حیرتی که در اثر عدم دسترسی به امام ایجاد میشود.
* لازم به ذکر است متن کامل این مصاحبه پس از انجام مراحل ویراستاری در همین پایگاه منتشر خواهد شد.