آيه أمّن يجيب

پدیدآورسیدمحمود دشتی

نشریهدائرة المعارف قرآن

شماره نشریهجلد 1

تاریخ انتشار1388/01/30

منبع مقاله

share 1133 بازدید

آيه أمّن يجيب:

آيه 62 نمل /27 را آيه «امّن يجيب» مى‌گويند و آيه با همين عبارت آغاز مى‌شود و به دليل توجّه ويژه مسلمانان هنگام گرفتارى‌ها و مشكلات به آن، معروف شده است. خداوند متعالى در اين آيه توجّه مى‌دهد كه هرگاه بندگان مضطرّش او را بخوانند، غم و اندوه و هر نوع مشكلى را از آنان برطرف مى‌سازد:«أَمّن يُجيبُ المُضطَرَّ إِذا دَعاهُ و يَكشِفُ السّوءَ و يَجعَلُكُم خُلفاءَ الأَرضِ أَءِلـهٌ مَع‌اللّهِ قَليلا مَا‌تَذكّرون».
از وجود روايتى درباره تأثير قرائت اين آيه در رفع بلاها و رسيدن به حوائج آگاهى نداريم؛ امّا مى‌دانيم كه از همان قرن‌هاى نخستين اسلامى، مسلمانان با توجّه به اين آيه در ناراحتى‌ها، بيمارى‌ها و درماندگى‌ها، به خداوند روى آورده، براى رفع نيازهايشان او را مى‌خوانده و يا يك‌ديگر را به دعا كردن به درگاه الهى دعوت مى‌كرده‌اند؛[11] از اين‌رو، آن چه در عرف رايج است كه قرائت اين آيه را به منزله ختم قرار مى‌دهند (مانند ختم برخى دعاها)، از باب فال نيك گرفتن است كه احتمالا با توجّه به جمله معروفِ خذ القرآن ما‌شئت لما شئت = به هر آيه‌اى از قرآن كه مى‌خواهى براى رسيدن به خواسته‌ات تمسّك‌كن، بوده است؛ بنابراين، قرائت آيه از باب درخواست و دعا نيست؛ بلكه تعريض به خداوند است كه بنده، حال مضطرّ خود را به او عرضه مى‌كند و وعده پروردگار به گشايش مشكل و استجابت دعا را به‌ياد مى‌آورد.[12]
در دو روايت از امام باقر و صادق(عليهما السلام)مضطر در اين آيه، بر امام زمان(عج) هنگام ظهور تطبيق‌داده شده كه نزد مقام [ابراهيم]دو ركعت نماز مى‌گزارد و به درگاه الهى دعا مى‌كند؛ آن گاه خداوند دعايش را اجابت، مشكلات حضرت را برطرف، و‌او را در زمين خليفه مى‌كند؛ سپس جبرئيل و 313 نفر با وى بيعت مى‌كنند.[13]

منابع:

تفسير الصافى؛ تفسير القرآن العظيم، ابن كثير؛ تفسير القمى؛ تفسير نور الثقلين؛ تقريب القرآن الى الأذهان.
سيد محمود دشتى



[11] ابن‌كثير، ج 3، ص 383.
[12] تقريب القرآن الى‌الاذهان، ج‌20، ص‌14.
[13] قمى، ج2، ص105؛ الصافى، ج4، ص71؛ نورالثقلين، ج4، ص94.

مقالات مشابه

ارزیابی دیدگاه مفسران درباره معناشناسی «معیشت ضنک» در آیه ۱۲۴ طه

نام نشریهمطالعات تفسیری

نام نویسندهسیدمحمد موسوی مقدم, فتح‌الله نجارزادگان, شیما محمود‌پور

نقش سیاق در تفسیر آیة تبلیغ

نام نشریهسراج منیر

نام نویسندهعباس اسماعیلی‌زاده, محبوبه غلامی

بررسي ديدگاه تفسيري علامه طباطبايي در تفسير آيه تبيان

نام نشریهمطالعات تفسیری

نام نویسندهعلی نصیری, سیدمصطفی مناقب, سیدکریم خوب‌بین خوش‌نظر

بررسي برداشت‌هاي تفسيري علامه‌طباطبايي درباره آيات مربوط به لوح محفوظ

نام نشریهمطالعات تفسیری

نام نویسندهسیدمرتضی حسینی شاهرودی, محمدعلی وطن‌دوست

بررسي آیات استثنايي سوره هاي انعام و اسراء

نام نشریهحسنا

نام نویسندهقاسم بستانی, مینا شمخی, نصره باجی