تفسیری بر آیات منتخب قرآن (۲۱)
استقامت میوه درخت ایمان است
علی اکبر مومنی پژوهشگر پژوهشکده فرهنگ و معارف قرآن به بررسی نکات تفسیری آیاتی از جزء ۲۴ قرآن کریم پرداخت که در ادامه این مطلب مشاهده می کنید.
حجتالاسلام والمسلمین علیاکبر مؤمنی، پژوهشگر پژوهشکده فرهنگ و معارف قرآن در گفتوگویی در تفسیر آیاتی از جزء ۲۴ قرآن کریم، اظهار کرد: جزء بیست و چهارم قرآن کریم شامل سورههای زمر، غافر (مؤمن) و فصلت است. سوره زمر به توحید و اخلاص در عبادت دعوت میکند و مقایسه بین مؤمنان و مشرکان، ذکر اوصاف مؤمنان و بشارت به پاداشهای آخرت، از دیگر مباحث مطرح شده در این سوره است.
وی افزود: موضوع سوره غافر، باطل نشان دادن جدال کفار برای از بین بردن قرآن است. در این سوره به داستان حضرت موسی(ع) و فرعون اشاره شده و درباره نشانههای اثبات توحید و باطل بودن شِرک سخن گفته شده و به مباحثی در باب ایمان و کفر پرداخته شده است؛ سوره فصلت درباره روی برگرداندن کافران از قرآن سخن میگوید، نزول و ویژگیهای قرآن، توحید، مسئله معاد، احوال قیامت و نیز بشارت به مؤمنان راستین از دیگر مباحث مطرح شده در این سوره است.
پژوهشگر قرآنی ادامه داد: ایمان، موضوع مشترکی است که در هر سه سوره ذکر شده مورد بحث قرار گرفته است و در آیات ۳۰ تا ۳۲ سوره مبارکه فصلت، ضمن اشاره به مؤمنان حقیقی و پایدار در ایمان، به آنان بشارتهای منحصر بفردی داده شده است.
وی اضافه کرد: كسانى كه دم از عشق به خدا میزنند بسیار هستند، ولى در عمل استقامت ندارند، افرادى سست و ناتواناند كه وقتى در برابر طوفان شهوات قرار میگيرند با ايمان وداع میکنند و هنگامى كه منافعشان به خطر میافتد همان ايمان ضعيف و مختصر را نيز از دست میدهند. قرآن کریم در این آیات از مؤمنانى سخن میگوید که در ايمانشان راسخ و پابرجا هستند و خداوند به هفت پاداش و موهبت كه براى آنها قرار داده اشاره میكند: «إِنَّ الَّذينَ قالُوا رَبُّنَا اللَّهُ ثُمَّ اسْتَقامُوا تَتَنَزَّلُ عَلَيْهِمُ الْمَلائِكَةُ أَلاَّ تَخافُوا وَ لا تَحْزَنُوا وَ أَبْشِرُوا بِالْجَنَّةِ الَّتي كُنْتُمْ تُوعَدُونَ * نَحْنُ أَوْلِياؤُكُمْ فِي الْحَياةِ الدُّنْيا وَ فِي الْآخِرَةِ وَ لَكُمْ فيها ما تَشْتَهي أَنْفُسُكُمْ وَ لَكُمْ فيها ما تَدَّعُونَ* نُزُلاً مِنْ غَفُورٍ رَحيمٍ.»
مؤمنی با اشاره به اینکه این آیات فرشتگان تنها بر پیامبران نازل نمیشود، بلکه بر مؤمنان حقیقی نیز نازل میشود بیان کرد: مطابق روایاتی که از معصومین(ع) نقل شده است، فرشتگان در سه جا به دیدار مؤمنان خواهند آمد و به آنان نوید نجات و رستگاری در آستانه مرگ، در عالم قبر و در قیامت خواهند داد.
وی در ادامه گفت: امام على(ع) در خطبه ۱۷۶ نهجالبلاغه در تبیین این آیه استقامت در ایمان را اینگونه تفسير میكند «قَدْ قُلْتُمْ رَبُّنَا اللَّهُ فَاسْتَقِيمُوا عَلَى كِتَابِهِ وَ عَلَى مِنْهَاجِ أَمْرِهِ وَ عَلَى الطَّرِيقَةِ الصَّالِحَةِ مِنْ عِبَادَتِهِ ثُمَّ لَا تَمْرُقُوا مِنْهَا وَ لَا تَبْتَدِعُوا فِيهَا وَ لَا تُخَالِفُوا عَنْهَا؛ شما گفتيد پروردگار ما اللَّه است اكنون بر سر اين سخن پايمردى كنيد، بر انجام دستورهاى كتاب او و در راهى كه فرمان داده و در طريق پرستش شايسته او، استقامت به خرج دهيد، از دايره فرمانش خارج نشويد، در آئين او بدعت نگذاريد و هرگز با آن مخالفت نكنيد.»
وی استقامت را همانند عمل صالح، ميوه درخت ايمان دانست و اظهار کرد: ايمان هنگامى كه عمق و نفوذ كافى پيدا كند انسان را به سوی استقامت سوق خواهد داد، همانگونه استقامت در مسير حق بر عمق ايمان نيز میافزايد و اين دو تأثير متقابل دارند.
پژوهشگر قرآنی اظهار کرد: از آيات ديگر قرآن نيز استفاده میشود كه ايمان و استقامت نه تنها بركات معنوى را بهسوى انسان سرازير میكند، بلكه انسان از بركات مادى اين جهان نيز در سايه اين دو بهرهمند خواهد شد، در سوره جن آيه ۱۶ میخوانيم «وَ أَنْ لَوِ اسْتَقامُوا عَلَى الطَّرِيقَةِ لَأَسْقَيْناهُمْ ماءً غَدَقاً؛ هر گاه افراد با ايمان بر طريقه حق پايدارى كنند آب فراوان به آنها مینوشانيم و سالهایی پرباران و پربرکت نصيب آنها میكنيم.»
وی بیان کرد: مطابق آیات ۳۰ تا ۳۲ سوره مبارکه فصلت، از جمله بشارتهایی که فرشتگان از جانب پروردگار به مؤمنان دارای استقامت میدهند میتوان به بشارت به نترسیدن از حوادث بیمناک آینده و بشارت به اندوهگین نبودن نسبت به حوادث ناگوار گذشته و گناهانی که در دنیا مرتکب شدهاند اشاره کرد.
مؤمنی یادآور شد: همچنین مژده به بهشتی که به آنان وعده داده شده است، بشارت یاری و پاسداری فرشتگان در آخرت، بشارت به فراهم بودن آنچه از نعمتها و مواهبی که مؤمنان بخواهند، مژده فراهم بودن نعمتهای معنوی مطابق درخواست مؤمنان، مژده به میهمانی خدا و پذیرایی میزبانی که غفور و رحیم است نیز ار بشارتهای فرشتگان به مؤمنان دارای استقامت در این سوره است.